RELATORIO
RELATÓRIO ACTIVIDADES ESTÁJIU IHA MINISTERIO TRANSPORTE E COMUNICAÇÕES INFORMATION AND COMUNICATION TECHNOLOGY( ICT)
DEPARTAMENTU TÉCNICA INFORMÁTICA
FAKULDADE INFORMATION AND COMMUNICATION
TECHNOLOGY (ICT)
INSTITUTE OF BUSINESS (IOB)
2019
Relatoriu Estajiu (PKL)
Hato’o Husi Fakuldade
Informasaun Komunikasaun no Tekonojia hanesan nu’udar Kriteria ida hodi hakerek
Relatoriu Estajiu (PKL)
Tinan Akademiku 2019 iha
Institute Of Business (IOB)
Prepara husi
Fakuldade Informasaun Komunikasaun no Teknolojia
Departamentu Teknik Informátika
Aprovasaun no konfirma iha
loron……..Data…......Julho 2019
Koñesementu:
Xefe Komisaun Organizador Estajiario
(Oscar da Silva, S.kom.)
Dosente Orietador Estajiu I
(Marianus
M. Seran Bria,S.Kom.,M.T.I.)
Xefe Departamento T.I.
( Vasio Sarmento
Soares,S.Kom.M.T.)
Dosente Orientador Estajiu II
( Maria
Angela Dos Santos S.Kom.)
Decano FakuldadeI.C.T.
( António
S.Martins, L.Gi.,M.T.I.)
LIA MAKLOKEN
Hoksolok
bo’ot, iha biban ida ne’e hakarak agradese ba Aman Maromak, tan ho Aman Maromak
kbi’it no beran bo’ot bele ajuda hakerek na’in hodi bele hakerek hotu relatoriu
ida ne’e ho diak no kmanek iha tempu ne’ebe determina tiha ona. Tema ne’ebe
hakerek na’in hakerek maka Relatóriu Estájiu.
Hakerek
na’in la haluha mos hato’o obrigado no agradese bo’ot teb-tebes ba iha
fakuldade I.C.T. liu husi Decana no corpo dosente hotu liu-liu Xefe
Departemento Teknik informatik, ho grasa bo’ot tebes ne’ebe fo ba hakerek na’in
hodi hala’o estájiu (Pratika Servisu) ho nia hanoin ne’ebe murak.
Obrigadu
no agradese mos ba iha Ministerio Transporte E Comunicaçoes, liu husi Director
Jeral no Xefe Departementu ida-idak ho nia estrutura tomak nomos funsionariu
sira hotu ne’ebe simu hakerek na’in ho di’ak durante fulan ida nia laran. Iha
biban ida ne’e mos, hakerek na’in la haluha hato’o obrigadu wain ba parte hotu
nebe’e fo suporta ba hakerek na’in, atu kapasita no suporta hakerek
na’in, atu bele sai alunu ne’ebe kreativu iha aspetu edukasaun nian iha futuru.
Ikus
liu hakerek na’in ho haraik-án no laran luak
tebes karik iha failansu ruma hadian ba konseitu iha relatóriu nia laran
ho konstrutivu no progresaun ho idane’e hanesan ema la ses husi sala hodi hein
ita bo’ot nia kritika no sujestaun sira ne’e.
KAPITULU I
INTRODUSAUN
Estajiu
hanesan aktividade pedagoziu ida ne’ebe estudante sira atu konkore sira nia an
iha Instituisaun ka Organizasaun naun formal ruma ne’ebe iha. Hodi nune’e
estudante sira bele hatene no hetan experiensia ruma husi fatin ne’ebe sira
pratika, hahu husi Instituisaun ka organizasaun sira ne’e bele motiva no
korazen estudante sira atu implementa sira nia esperitu sosial no liliu oinsa
sira bele hatene kle’an liutan konaba normas ka regras Teknik Informatik nian.
Apriende diak liutan iha nivel Teknologiae nian sai hanesan sasukat ba
estudantes sira atu hodi sai lider ida ne’ebe matenek no profesional iha
organizasaun sira ne’ebe relevantes ho sira nia area rasik.
Nune’e
mos atu konkista diak liutan kontextu ne’e, hanesan estudantes husi East Timor
Institute of Business (IOB) ho nia teoria hosi hakerek nain nia hanoin katak ho
natureza matenek nian nebe’e ita ema hetan hanesan fini ida ne’ebe ita tenki
kuidadu hodi nune’e ita bele dezenvolve no sai ema ne’ebe matenek. Nune’e mos
hatene oinsa atu organiza no responsabiliza didiak nia matenek ne’ebe iha.
Hakarak haktenik tan katak siensia mak sai hanesan mata dalan ida mos ba ema
hotu-hotu nia profesionalidade ne’ebe lahanesan husi siensia sira ne’ebe nia
apriende, nune’e ho hau nia teoria rasik maka hanesan tuir mai ne’e “Knuk
Matenek neon Badaen” sentidu katak knuk hanesan kakutak ne’ebe ita ema
iha no kria husi maromak atu hodi hanoin no hatene saida mak ita hetan husi ema
seluk, hanesan East Timor Institute of Business (IOB) halibur Timor oan tomak
ne’ebe hakarak buka no aumenta diak liutan sira nia matenek. Nune’e mos neon
katak hanoin liu husi buat ne’ebe ita hare oinsa atu lao tuir dalan ne’ebe diak
maka hanesan siencia ne’ebe ita aprende ona.
Badaen siknifika katak siensia tomakne’ebe ita apriende ita
tenki hatudu iha pratika hodi nune’e bele hamosu rezultadu ne’ebe diak ho
kualidade ne’ebe bele dada ema seluk nia interse no diknifika ita iha fatin
ne’ebe pratika ba. Ikus liu dalan diak liu ne’ebe atu atinji buat ne’ebe ita
hakarak hatene no hetan buat diak ruma husi Instituisaun ka Organizasaun, tenki
apriende husi teoria sira nune’e ita bele dedika ita nia an iha nivel edukasaun
no peskiza barak liu iha sociedade, liliu iha parte administrasaun nian.
Realizasaun
estajiu prátika nudar misaun prinsipal Institutte Of Buisiness nian mak eduka
estudante atu iha kompeténsia hodi domina área tecnolojia atu bele dezenvolve
professionalizmu. Estájiu prática nudar
dixiplina obrigatória ba Estudante Semester VII
ho nia Departamento Teknik Informatik. Estájiu Fulan ida ne’e, iha
esperansa atu hasaé papel Teknik Informatik nian nudar parte ida husi Institutte Of
Buisiness hodi bele Esforsu atu hasa’e kualidade edukasaun iha area informátika
ne’ebé orienta ba:
1.
Institutte
Of Buisiness nudar sentru hodi kuidadu no dezenvolve siensia teknolójia.
2.
Eduka
estudante atu serve tomak no mos sente iha responsablidade ne’ebé bot kona ba
progressu teknolójia nasaun Timor Leste.
3.
Hasa’e
profisionalizmu estudante estajiariu nian hodi fo benefisiu ba esforsu
dezenvolvimento nasaun nian.
Objetivo
Estajiu hosi estajiu ne’e maka, hatene oinsa atu aprosima diak liutan ho
rekursu no personalidade servisu nian iha Instituisaun ne’ebe relevantes liliu
iha Ministerio Transporte E Comunicaçoes nian, motiva no experiensia foun husi
Intituisaun seluk. Motivasaun diak husi servisu ne’ebe halo nun’e ita bele
hatene no si’ik ita nia frakus no abilidade servisu sira, nune’e lalais bele
apriende liu husi sistema servisu nian iha Instituisaun Nasional no mos
Internasional. Iha Objetivu espesifiku ne’e liu hosi estajiu nian maka;
1. Hatene no aumenta diak liutan sistema servisu iha Area
Teknika Informatika husi Ministerio Transporte E Comunicaçoes ho Departamentu (DNIT)
ho Departamentu (NOC)
2.
Fo
oportunidade ba estudante sira atu konese diretamente kona ba servisu nebe sai
hanesan lisaun ida ba sira hodi dezenvolve sira nia matenek.
3.
Permite
estudante sira atu aplika sira nia matenek nebe mak sira hetan husi teoria iha
Eskola.
4.
Atu
hametin relasaun kooperasaun entre empreza, instituisaun sira ho eskola. Liu husi
bele sai hanesan media promosaun ida ba
instituisaun servisu sira, no hanesan sasukat ida ba Escola hodi ganrantia kualidade Eskola nian.
Relatorio
mak hanesan kada estudante ida-idak halao nia estagio lor-loron iha fatin
instituisaun ka iha kampo de trabalho data ne’ebe detemina husi loron 04
Februari no remata iha loron 04 de Marco tinan 2019,East Timor Institute of
Business (IOB) fo ba estudante ida-idak tenke tuir regras mak hanesan tuir mai
ne’e:
1. Atu priense kriteria balun ne’ebe mak kurikulum
Akademiku eskola nian no ba estudante.
2. Motiva estudante sira atu dezenvolve no deskobre buat
ne’ebe mak sira hetan husi Ministerio Transporte E Comunicaçoes, no ida-idak
nia matenek.
3. Hasae kapasidade estudante sira nian iha parte hakerek
utiliza lian tetun tuir nia gramatika ne’ebe mak ita uza lor-loron.
4. Sai hanesan evidensia ida ba estudante sira durante
tuir estajiu iha fatin instituisaun nian.
Benefisiu
hosi estajiu ne’e maka, hatene oinsa atu aprosima diak liutan ho rekursu no
personalidade servisu nian iha Instituisaun ne’ebe relevantes liliu iha Ministerio
Transporte E Comunicaçoes nian, motiva no dada experiensia foun husi
Intituisaun seluk. Motivasaun diak husi servisu ne’ebe halo nun’e ita bele
hatene no si’ik ita nia frakus no abilidade servisu sira, nune’e lalais bele
apriende liu husi sistema servisu nian Iha benefisiu espesifiku ne’e liu hosi
estajiu nian maka;
1.
Hetan
esperensia servisu husi fatin estajiu Iha Ministerio Transporte E Comunicaçoes
iha Diresaun (DNIT)
2.
Hetan
valor estajiu hodi prienche ba materia
Estajiu produtivo iha Semester VII nian.
3.
Promove
siensia nebe hetan husi Kampus ba fatin
estajiu ho Topico Haburas no Habelar Iha Fatin Ministerio Transporte E
Comunicaçoes Diresaun (DNIT)
KAPITULU II
KONESEMENTO JERAL KONA FATIN ESTÁJIU
Diresaun
Nasional Infraestruturas e Komunikasaun (DNIC) responsabiliza kona ba asuntu
Informasaun, Komunikasaun i Teknolojia ho mandatu Dekeitu Lei 20/2016 iha
artigu 42 hanesan tuir mai ne’e :
a)
Prepara i dezenvolve Informasaun i iha Ministeriu Obras
Publik i Transportes Komunikasoens
(MOPTC) no mos servisu hamutuk ho area relevantes iha nivel governu konaba nia
sistema Informasaun, Komunikasaun i Teknolojia (Information, Communication and
Technology-ICT).
b)
Jere no garante rede komputadores iha internal MTC no entidade
publiku liu husi koordenasaun servisu iha are relevantes ou bazeia mandatu ruma
husi nivel altu;
c)
Promove servisu kooperasaun iha area ICT hamutuk ho
Autoridade Reguladora ba Komunikasoens no mos entidade internasional;
d)
Servisu seluk-seluk tuir lei;.
2.3. Vizaun
Dezenvolveservisu
ICT atuasleira boa governasaun no dezenvolvimentusosio-ekonomikuiha Timor-Leste.
Aumenta
kovertura ICT ho infraestrutura no servisu ICT iha teritoriu nasaun tomak hodi
asleira ICT global ba povu tomak iha Timor-Leste
2.6. Funsaun Estrutura
Atu hala’o ninia funsaun ne’e , DNIT iha unidade 4
hanesan tuir mai ne’e :
- Administration and ServiceSupport
- Help Desk
- Network Operation Center (NOC)
- Server and Applications
Husi
unidade 4 ne ninia funsaun no responsabilidade hanesan tuir mai ne’e :
a)
Kontrolaservisu
adiministrasaun e servisu atende publiku hamutuk ho servisu Help Desk;
b)
Elaboraezekusaun
orsamentu anuais ba DNIT atu kria balansu kapasidade teknika DNIT no orsamentu
anual nebe’e hetan aprovasaun husi komisaun Orsamento iha Minisatério Finansas;
c)
Responsabiliza
mos kona ba asuntu kapasitasaun funsionariu DNIT atu priense nesidade hotu-hotu
iha DNIT atu jere servisu loron-loron iha DNIT;
a.
Jereno hare
asuntu internu ministerial liu-liu kona ba atendimentu emerjensia sira ho
komputadores, linha internet no mos ba falhansu tekniku ruma kona ba software
& hardware ba sistema komputadores.
b.
Responsabilizakona
ba kliente sira nebeiha falhansu tekniku kona ba rede internet liu husi projeitu NCP (Network Connectiviky
Project);
c.
Indentifika
uzuariu komputadores iha rede internu ministerial liu-liu koneksaun rede iha
problema ruma ho koneksaun rede internet.
d.
Hanesan
portaun ba asistensia tekniku nebe urjente.
a.
Jererede
Internet governu hodi kontrola pakote tekniku hanesan firewall, aloksaun
bandwidth ba Uzariu rede NCP iha instituisaun governuhotu-hotu;
b.
Fahe koneksaun
internet bandwidth (Banda Largura) ba uzuariu rede Internet governu nian at
konekta no aloka Bandenidth ba Intituisaun governu;
c.
Fo linha foun
ba intitusaun sira nebe presija linha internet;
d.
Monta no
Install equipamentu hodi apoiu tekniku atu alkansa implementasaun
e.
teknika iha
atividade operasional rede NCP;
f.
Kontrola
koneksaun fisika rede Internet governu liu husi fibra optika no mos linha
WiMAX.
g.
Rezolve
Problema teknika rede mosu iha firewall, linha internet, no mos fiu (kabu)
fibra optika, sistema wimax no mos antena VSAT (Very Small Aperture Terminal)
atu garante internet bandwidth rede iha ligasaun satelitu.
a)
Responsabilidademasimu
atu toma atensaun masimu atu kontrola Data Center DNIT nebe hanesan portaun ba
rede inrenet governu (internet gateway);
b)
Responsabilidade
no garante kualidade servisu sistema server ho ninia aplikasaun tomak;
c)
Jere no kontola
opersionalteknika ba sistema server ho saftware & hardware iha DataCenter
DNIT;
d)
Identifika
software no hardware relasiona ho sistema Data Center DNIT atu garante
kontinuasaun rede NCP;
e)
Kontrola no jere
jestaun servisu webmail MTC;
f)
Kontrola no jere
sistema Domain.tl (Country Code Top Level Domain-ccTLD);
g)
Monitoriza rede
NCP liu husi servisu Network Monitoring nebe uza SolarWinds;
h)
Jere no
kontrola Website MTC hanesan icon
Ministeriu atu promove MTC ba mundu internasional, rejional mos ba nivel
nasional atu akumula interese nasional;
KAPITULU III
LIAFUAN MAKTAKA
Ho estajiu ne’e hau bele hatene no hetan experiensia
barak husi Minisetrio Transporte E Comunicacoes , maske buat barak maka hau la
konsege termina ho hau nia vontade no mehi hakarak atu apriende diak liu tan,
maibe hau garantia katak buat barak ona maka hau apriende durante fulan ida nia
laran. Ho nune’e ikus liu hau hakarak konklui hau nia sentimentu hanesan
estudante husi IOB katak hirak ne’e hotu hanesan dalan diak ida mai hau, loron
ruma hau sei aplika buat diak ruma iha base ho experiensia sira ne’ebe hau
hetan durante fulan ida nian laran.
Hau nia Sujestaun hakarak atu relata ba parte Dosente
Orientador nian katak ita presisa halo Visita ba Alunos sira neebe estajiu iha
fatin atu nune’e bele dezenvolve liu tan iha fatin estajiu nee rasik, liu husi
situasaun ne’ebe mak diak atu nune’e bele garante kualidade estajiuariu nian
iha parte hotu-hotu. Atu nune’e labele mosu difikuldade boot mai ami estudante
wainhira iha tempu estajiu nian.Ho biban ida ne’e mos hau hakarak atu husu
deskulpa de’it keta relasiona ho hau nia sujestaun ida ne’e la relevante ou la
monu ba Dosente sira no mos Diretor ho nia estrutura tomak sira nia laran karik
hau ata haraik an atan hau husu deskulpa e orbrigado barak
REFERENCIA
Durante ami Estagiu
iha Ministerio Transporte E Comunicaços,Iha Derisaun DNIT Mak Hanesan ema sira ne’e mak Durante fulan
ida (1) Fo hanorin ba ami kona servisu iha area Teknik Informatika Naran mak
hanesan tuir Mai ne’e;
Sr: Paulo Da
Costa
Sr: David Noronha
Sr: Helio Dos Santos
ANEXO(FIGURA AKTIVIDADE)
DIARIO ATIVIDADE IHA (MTC) DIRECÃO DNIT
No
|
Loron/Data
|
Horas
|
Aktividade
|
Obs
|
|
Dader
|
Loraik
|
||||
1
|
Sigunda
Feira
18/02/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Chefi DNIT fo
esplikasaun kona liña iha NOC
|
|
2
|
Terca
Feira
19/02/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Kria ami ida
idak nia bloger iha fatin estagiu
|
|
3
|
Kuarta
Feira
20/02/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Halo
instalasaun software iha fatin estagiu
|
|
4
|
Kinta
Feira
21/02/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Seting Printer ho
Scan ho Printer
|
|
5
|
Sexta
Feira
22/02/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
Limpeza
|
|
6
|
Sigunda Feira
25/02/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Ligasaun cabu fibra optik iha NOC
|
|
7
|
Terca Feira
26/02/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Halo
instalasuan PC iha Fatin Rekursu Humano
|
|
8
|
Kuarta Feira
27/02/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Pratika Fio
Faber Opitic
No
Tama iha Data Center
|
|
9
|
Kinta Feira
28/02/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Aprende Kona
Rede Local kona ba Remote Destop
|
|
10
|
Sexta Feira
01/03/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Aprende kona
Jaringan oinsa atu kria Jaringan
|
|
11
|
Singunda Feira
04/03/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Instalasun
Driver Printer HP iha Diresaun Finansa
|
|
12
|
Terca Feira
05/03/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Free Hela
Halimar Internet
|
|
13
|
Kuarta
Feira
06/03/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Feriado Loron
Cinsaz
|
|
14
|
Kinta Feira
07/03/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Despidida
Determinasaun Estagio iha MTC
|
|
15
|
Sexta
feira
08/03/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Cek kabel o nia alat generator hodi identifika fio rj
45
|
|
16
|
Segunda
feira
11/032019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Hadi’a fio rj
45 iha fatin aprovizonamentu
|
|
17
|
Terça
feira
12/03/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Chefi sira
hanorin ami kona ba oinsa kria ip estatik
|
|
18
|
Quarta feira
13/03/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Halo
instalasaun komputador iha fatin estagio
|
|
19
|
Quinta feira
14/03/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Chefi sira
hanorin ami kona ba remote descktop.
|
|
20
|
Sexta
feira
15/032019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Actividade kuda
ai-oan iha Hera
|
|
21
|
Segunda
feira
18/03/2019
|
8:00-12:00
|
14:00-17:00
|
·
Actividade sobu
monta komputador iha fatin estagiu
|
|
Rekoñesementu;
Dili,......../......./2019
Hakerek Nain;
(João Pio Lemos)
Xefe Dep. (HelpDesk)
(Paulo Da Costa)
Subscribe to:
Comments (Atom)



0 comments:
Post a Comment